Szkoła Podstawowa w Czajkowie istnieje od 1808 roku.
W początkowym okresie uczęszczały do niej dzieci z siedmiu wiosek. W roku 1861 został pobudowany na tzw. gliniankach drugi budynek na zasadach KEN, który służy do dziś ale już jako budynek mieszkalny. W jednej izbie lekcyjnej kierownik Józef Krajewski uczył w języku rosyjskim 120 dzieci (4 klasy). Do czasów I wojny więcej klas tu nie było. Ilość uczniów w latach 1889-1900 przedstawiała się następująco: 1889/90 - 85, 1890/91 - 76, 1891/92 - 93, 1892/93 - 86, 1893/94 - 98, 1894/95 - 75, 1895/96 - 80, 1896/97 - 83, 1897/98 - 80, 1898/99 - 84, 1899/1900 - 90. Przed wybuchem I wojny światowej wyglądało to następująco: 1909/10 - 53, 1910/11 -64, 1911/12 - 32, 1912/13 - 44. Spadek liczby uczniów spowodowało to, że część uczniów przeszła do utworzonej Szkoły Podstawowej w Kuźnicy Grabowskiej. W 1917 roku powstały szkoły w Salamonach i Mielcuchach, a w 1926 roku w Klonie. Te trzy szkoły funkcjonowały na terenie obecnej gminy Czajków. A oto liczba uczniów w szkole przed II wojną światową: 1934/35 - 261, 1935/36 - 234, 1936/37 - 246, 1937/38 - 247, 1938/39 - 260. W tym okresie kierownikiem szkoły był pan Nowak. Szkoła była 7-klasowa. Mieściła się jednak nadal w tym samym starym budynku, gdzie dzieci uczyły się na trzy zmiany. W okresie wojny szkoła oficjalnie była czynna tylko dla dzieci niemieckich. Po wyzwoleniu w 1945 roku ten sam kierownik p. Nowak zabrał się znów do pracy. Młodzieży było bardzo dużo, brak nauczycieli i izb lekcyjnych.
![]() |
Wtedy to społeczność lokalna za zebrane pieniądze kupiła barak. Od tej pory szkoła mieściła się w 2 budynkach: "starej szkole" i baraku. Dzieci było ponad 250, tak że w 5 izbach lekcyjnych nigdy się nie mieściły. Trzeba było na lekcje przechodzić z budynku do budynku oddalonego nieraz o 300- 500m, gdyż były to jeszcze lokale wynajęte w prywatnych domach. |
W pierwszych latach po wojnie panu Nowakowi i jego żonie pomagały uczennice po VI i VII klasie z 1939 roku i one prowadziły naukę w klasach młodszych. Do 1951 roku Szkoła w Czajkowie była szkołą zbiorczą. Do klasy VII uczęszczali tu uczniowie z pobliskich wiosek. A oto jak przedstawiała się liczba uczniów od 1950 roku: 1950/51 -232, 1951/52 - 182, 1952/53 - 185, 1953/54 - 178, 1954/55 - 188, 1955/56 - 197, 1956/57 - 208, 1957/58 - 230, 1958/59 - 241, 1959/60 - 225, 1960/61 - 211, 1961/62 - 235, 1962/63 - 230, 1963/64 - 225. Liczba uczniów przekraczła 200, nauka więc w istniejących warunkach na dłuższą metę stawała się niemożliwa. Społeczeństwo Czajkowa zaczęło czynić starania o wybudowanie nowej szkoły. Okolica, w której leży Czajków była wcześniej pod względem szkolnictwa bardzo zaniedbana. Na tej tzw. "Ziemi niczyjej" trzeba było na każdej wsi wybudować szkołę, a że Czajkowianie mieli barak i "starą szkołę" więc musieli czekać. W czynie społecznym mieszkańcy Czajkowa zgromadzili 120 tysięcy cegły, 50 ton wapna i w każdym roku pierwsi w województwie wykonywali zbiórkę na SFBSz.
Wreszcie pomogło. 29 września 1963 roku nastąpiło otwarcie pięknej, nowej szkoły. Było to wielkie święto dla mieszkańców wsi, gdyż w cegłach tych pięknych murów tkwiła cząstka ich ofiarności. Młodzież miała teraz do dyspozycji nowoczesną, dobrze jak na owe czasy wyposażoną szkołę a w niej salę gimnastyczną, gabinet fizyczny, pracownię robót ręcznych itp..
![]() |
![]() |
![]() |
Na uwagę zasługiwało wnętrze szkoły. Duże korytarze i sala gimnastyczna były największą radością dzieci, które wreszcie pozbyły się ciasnoty i niewygód. Na otwarcie szkoła otrzymała od Kuratorium Okręgu Szkolnego aparat kinowy, pianino i telewizor.
W tym czasie w szkole pracowało 7 nauczycieli i było 7 klas. Dzieci uczyły się od rana, na jedną zmianę. W szkole zatrudnionych było 2 sprzątaczy i palacz.
A oto wykres liczby absolwentów, którzy opuścili Szkołę Podstawową w Czajkowie (VII klasę) od 1945 do 1964 roku:
Informacje i zdjęcia pochodzą z notatek emerytowanej nauczycielki naszej szkoły, pani Józefy Jeziorek.